UAEA, İran’a Kâfi İşbirliği Yapmadığı Eleştirisiyle Karar Aldı
admin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) İdare Şurasında, İran’ın davetlere karşın gereğince işbirliği yapmadığı, yükümlülükleri ortasında yer alan “her türlü nükleer materyalin bildirilmesi” konusunda üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmediği tenkitlerinin yer aldığı karar tasarısı, 19 oyla kabul edildi.
ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya tarafından sunulan karar tasarısı, İdare Heyetinde oylandı.
Tasarı, İdare Konseyine üye ülkelerin 19’unun “evet” oyuyla kabul edilirken, Rusya, Burkina Faso ve Çin “hayır” oyu verdi. Oylamada, 11 çekimser oy kullanıldı.
İran’ın nükleer faaliyetlerine yönelik ağır tenkit ve yansıların yer aldığı kararda, Ajans tarafından birçok sefer yapılan işbirliği davetine karşı Tahran idaresinin gerekli yaklaşımı sergilemediği söz edildi.
Kararda, 2019’dan bu yana İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire (NPT) Mutabakatı kapsamında kabul ettiği yükümlülükler ortasında yer alan “nükleer gerecin, silah yahut başka patlayıcı aygıtlara yönlendirilmemesi”nin doğrulanması konusunda Ajansın zorluk yaşadığı, İdare Konseyinin davetlerine karşın İran’ın Teminat Kontrolü Mutabakatı kapsamında UAEA ile tam bir işbirliği yapmamasının keder verici olduğu kaydedildi.
Yönetim Heyetinde son paylaşılan rapor doğrultusunda, 2019’dan bu yana İran’ın bu husustaki yaklaşımının açıkça belirtildiği aktarılan kararda, “Birden fazla bildirilmemiş yerde beyan edilmemiş nükleer materyal ve faaliyetler konusunda Ajansa tam ve vaktinde işbirliği sağlama yükümlülüklerini yerine getirmemesi, Ajansın 12.C unsuru kapsamındaki Güvenlik Mutabakatı yükümlülüklerine uymadığı manasına gelmektedir.” tabiri kullanıldı.
Kararda, Kapsamlı Garanti Kontrolü Mutabakatı’nın 19. unsuru uyarınca, Ajansın, mutabakat kapsamında muhafaza altına alınması gereken nükleer gerecin, nükleer silahlara yahut başka nükleer patlayıcı aygıtlara yönlendirilmediğini doğrulayamadığı belirtildi.
UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin, İran’ın nükleer programının büsbütün barışçıl olduğuna dair garanti verememesinin yol açtığı derde işaret edilen kararda, bahsin milletlerarası barış ve güvenliğin sağlanmasından en önemli sorumlu organ olan Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) yetki alanına girdiğine değinilerek, bu konudaki derin tasa vurgulandı.
Kararda, nükleer gerecin silah ve gibisi patlayıcı ögelere yönlendirilmediğinin doğrulanmasını sağlamak için İran’ın yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve bekleyen tüm güvenlik meselelerini netleştirmek emeliyle ivedilikle şu adımları atması gerektiği kaydedildi:
“İran’da iki beyan edilmemiş yerde tespit edilen insan kaynaklı uranyum parçacıklarının varlığına ait teknik olarak inandırıcı açıklamalar sunması, kelam konusu nükleer materyalin yahut nükleer bulaşmış ekipmanların mevcut pozisyonlarını Ajansa bildirmesi, UAEA’nın bu emelle talep ettiği tüm bilgi, doküman ve yanıtları sağlaması, kurumun gerekli gördüğü yer ve materyallere erişim sağlaması, ayrıyeten Ajansın uygun göreceği örneklerin alınmasına müsaade vermesi.”
Yazar Hakkında
