UAEA Başkanı Grossi: İran’ın Zenginleştirilmiş Uranyum Stoku Tehlikeli Seviyede
admin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi, İran’ın yüzde 60 saflıkta 400 kilogramın üzerinde zenginleştirilmiş uranyum stokuna sahip olmasının görmezden gelinemeyeceğini belirterek, bunun nükleer silah üretimi için gerekli düzeye çok yakın olduğunu tabir etti.
Avusturya’nın başşehri Viyana’da düzenlenen UAEA Yönetim Kurulu Toplantısı sonrası Grossi, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Grossi, Ajansın 2019-2020 yıllarında İran’da 3 yerde insan eliyle yapılmış uranyum parçacıkları tespit ettiğini belirterek, bu duruma ait Tahran idaresinin, Ajansın sorularına ya hiç karşılık vermediğini ya da teknik açıdan inandırıcı yanıtlar sunmadığını, ayrıyeten kelam konusu yerleri temizleme teşebbüslerinde bulunarak kurumun doğrulama faaliyetlerini engellemeye çalıştığını söyledi.
İran ile yapılan mutabakatlar kapsamında bu ülkedeki her türlü nükleer gereç ve faaliyetin Ajansa bildirilmesi gerektiğini lakin Tahran idaresinin kelam konusu 3 yere ait tavrının, buradaki nükleer malzemeyi beyan etmedikleri kanısına yol açtığını söz eden Grossi, Tahran idaresinin Kod 3.1 olarak isimlendirilen kontrol mutabakatı ve Ek Protokol’ün gereklerini yerine getirmediğini belirtti.
Grossi, “Bu durum, Ajansın İran’ın nükleer programının büsbütün barışçıl olup olmadığını doğrulama yeteneğini değerli ölçüde azaltmıştır.” tabirini kullandı.
İran’ın yüzde 60 saflıkta 400 kilogramın üzerinde zenginleştirilmiş uranyum stokuna sahip olmasının mevcut problemleri daha da karmaşık hala getirdiğini vurgulayan Grossi, şöyle devam etti:
“Ajans, 400 kilogramın üzerindeki yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stokunu görmezden gelemez. Dünyada bu düzeyde zenginleştirme yapan tek ülke (nükleer silahı olmayan) İran ve bu düzey, nükleer patlayıcı üretmek için gereken seviyeye tehlikeli derecede yakın. Bunu görmezden gelemeyiz. Kıymetli bir ayrım yapmalıyım; bu materyal direkt nükleer silah değildir fakat bir silah üretmek için gereken kritik ölçüdedir. Olağan ki nükleer silah için yalnızca bu yetmez, detonatörler, karmaşık sistemler ve öbür bileşenler gerekir. Tekrar de raporumuzda da belirttiğimiz üzere bu stok ciddiyetle takip edilmesi gereken bir durumdur.”
İşbirliği çağrısı
İran’a, UAEA ile ivedilikle tam ve aktif bir halde işbirliği yapma davetinde bulunan Grossi, “İran, tahlile kavuşturulmamış güvenlik sorunlarının tahlili konusunda Ajansa yardımcı olmadığı sürece Ajans, İran’ın nükleer programının sırf barışçıl hedeflerle yürütüldüğüne dair garanti veremeyecektir.” dedi.
ABD ile İran ortasındaki nükleer müzakerelerin sonuçlandırılmasının ehemmiyetine vurgu
Grossi, ilerleme kaydetmenin yolunun UAEA’nın düzenlemeleriyle desteklenen diplomatik bir tahlil olduğunun altını çizerek, “ABD ve İran’ın bu süreci (nükleer müzakereler) muvaffakiyetle sonuçlandırmak için her türlü çabayı göstermesini, siyasi yürek ve sağduyuyla hareket etmesini desteklemeye ve teşvik etmeye devam edeceğim. İran’ın nükleer programına ait istikrarın sağlanmasına ait tesir anında hissedilecek ve bu Orta Doğu’yu barış ve refaha bir adım daha yaklaştıracaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Suriye ile UAEA ortasında işbirliği
AA muhabirinin Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile birinci defa yaptığı görüşmeye ait sorusunu yanıtlayan Grossi, Suriye’nin kendileri için çok değerli olduğunu ve Şara’nın, Ajans müfettişlerinin burada çalışması ve bütün nükleer tesislere erişim için garanti verdiğini lisana getirdi.
Grossi, “Cumhurbaşkanı Şara’dan talep ettiğim ve onun da garanti verdiği, uygun gördüğü, Marj Sultan nükleer tesisine çabucak erişim müsaadesi oldu. Çok değerli bir uranyum dönüştürme tesisiydi ve Deyrizor’daki reaktörlere yakıt üretimi yapıyordu.” diye konuştu.
Bu tesise erişim sağlanmasının ve buradan alınacak örneklerin ileriye dönük atacakları adımları belirleyeceğini kaydeden Grossi, büyük ihtimalle bu yılın sonu ya da gelecek yılın başında uzmanların Suriye’de çalışmalarına başlayacağını tabir etti.
Bu ortada, cuma gününe kadar sürecek Yönetim Kurulu Toplantısı kapsamında İran’ın nükleer faaliyetlerine yönelik bir reaksiyon kararı alınmasına ait oylama yapılması bekleniyor.
Yazar Hakkında
