NATO Savunma Koleji Vakfı Yöneticisi, İsrail ile İran ortasındaki çatışmanın “dünya savaşına” dönebileceğini söyledi
admin NATO Savunma Koleji Vakfı Yöneticisi Alessandro Politi, İsrail‘in İran‘a hücumlarıyla başlayan çatışma ve ABD’nin İran‘a saldırısının, mevcut ekonomik sistemin sonunu getireceğini söyleyerek yeni bir “dünya savaşı” konusunda uyardı.
İsrail‘in 10 gün evvel İran‘a akınlarıyla başlayan, İran‘ın karşılık verdiği ve daha sonra ABD’nin de İran‘daki nükleer tesislere atak düzenleyerek dahil olduğu çatışmaların, deniz yollarının güvenliği açısından yaratacağı mümkün sonuçlar tasaları artırıyor.
Küresel ticaretin ana damarları sayılan Hürmüz ve Babu’l Mendeb boğazları, hücumların yol açacağı sonuçlardan etkilenecekler ortasında ön sıralarda yer alıyor.
Ekonomik kuruluşlar, güç ticaretinin yüzde 30’dan fazlasının mevcut çatışmalardan direkt veya dolaylı etkilenen bölgelerden – Hürmüz, Babu’l-Mendeb boğazları ve Süveyş Kanalı başta olmak üzere- geçtiğini söz ediyor.
Bu nedenle Tel Aviv ile Tahran ortasında devam eden tansiyonun tüm global ticaret sistemini çöküşün eşiğine getirdiğine ait ihtarlar artıyor.
Tüm bu ihtarlar, global piyasalarda sert dalgalanmalar yaşanırken, petrol fiyatlarının yalnızca bir haftada yüzde 28 arttığı, Süveyş Kanalı’ndan geçen konteyner trafiğinin yüzde 40 gerilediği bir periyotta yapılıyor.
Bunun yanı sıra Asya’dan gelen sevkiyatlarda tekrarlanan gecikmelere ait haberler nedeniyle deniz sigorta maliyetleri de 3 kattan fazla arttı.
Uluslararası ve bölgesel seviyedeki aksiyonlar, hasarı denetim altına almak ya da ondan faydalanmak için hızlanırken bu çatışmanın mevcut global ekonomik nizamın tekrar şekillenmesinde bir dönüm noktası olabileceğine işaret ediliyor.
Deniz geçişlerinin güvenliği
NATO Savunma Koleji Vakfı Yöneticisi Alessandro Politi, AA’ya yaptığı açıklamada, bu türlü bir tehdidin artık teorik olmadığı ihtarında bulunarak “Deniz geçişlerinin güvenliğini etkileyen faal bir çatışma evresine girdik.” dedi.
Deniz yollarına yönelik mevcut tehdidin halihazırda dolaylı olduğuna işaret eden Politi, durumun büyük ölçüde İran ile İsrail ortasındaki dayanıklılıkla ilgili güç istikrarına ve ABD’nin son kararlarına bağlı olduğunu tabir etti.
Politi, “En mümkün tehlike, piyasalarda geniş kapsamlı bir gerginlik oluşturmak için (hiçbir tarafın üstlenmediği) aidiyeti meçhul deniz mayınlarının kullanılması ya da İran İhtilal Muhafızlarına ilişkin botların düşman gemilerine saldırıp batırmak üzere tekrar geri gelmesi.” diye konuştu.
NATO’nun bu geçişlerin güvenliğindeki rolüne ait ise Politi, “NATO, korsanlıkla uğraş misyonlarında olduğu üzere yalnızca BM’nin yetkilendirmesine nazaran müdahale eder.” dedi.
Politi, ABD ile müttefik bölgesel güçlerin, Bahreyn’deki ABD’nin 5. Filosu’nun klâsik harekat alanı içerisinde yürüttüğü operasyonlarıyla desteklenebileceğini savundu.
Tahran’ın Hürmüz Boğazı’nı geçişlere kapatması ihtimali çerçevesinde ise Politi, “İran, Çin’e çok fazla ölçüde ihracat yapıyor hasebiyle Hürmüz Boğazı’nı kapatmak Tahran’ın direkt çıkarına hizmet etmez.” tabirini kullandı.
Politi, İran havalimanlarında çok sayıda kargo uçağının dönüşümlü olarak uçuş yaptığını belirterek Çin’e ilişkin çok sayıda geminin yüklerini boşalttığını aktardı.
Mevcut çatışmanın, İsrail ile Arap ülkeleri ortasındaki olağanlaşma muahedeleriyle ilgili soru işaretleri oluşturduğunu ve İsrail hükümeti için tehlikeli siyasi sonuçlar yaratabileceğini kaydetti.
Bretton Woods memleketler arası para yönetim sistemi
Uluslararası sistemde uzun vadeli stratejik bir değişimin gerçekleşebileceğini belirten Politi, “Bretton Woods sistemi (günümüzdeki global ekonomik düzeni) ve onun şubeleri, milletlerarası toplumun tamamı açısından kullanım mühletini doldurmak üzere.” görüşünü lisana getirdi.
İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden kısa mühlet evvel ABD’nin önderliğinde 43 ülke ile kurulan Bretton Woods milletlerarası para yönetim sistemi ile dünyadaki yeni ekonomik tertip formüle edilmişti.
“Çin ile ABD ortasında Pasifik’te mümkün bir üstünlük çatışması tehlikesi, dünya savaşını tetikleyebilir.” ikazında bulunan Politi, şunları kaydetti:
“ABD idaresinin, siyasi içgüdüleriyle hareket ederek Çin’in pragmatik idaresiyle prestijini kurtaracak bir iştirak formülü kurması olası lakin bu, globalleşmenin geleceği hakkında büyük soru işaretleri ortaya çıkaracak.”
Enerji güvenliği
Politi, savaşın global ticaret akışlarına olan tesiri göz önüne alındığında NATO için en makûs senaryoya dair ise “NATO, güç ve öbür stratejik gereçlerin tedarikini teminat altına alma konusunu ciddiye alıyor. Lakin bütünleşik bir güç siyasetine sahip değil.” sözünü kullandı.
NATO üyesi ülkeler ortasında “kaya gazı petrolü tedarikçileri, nükleer santral sahipleri ve çeşitli güç alıcıları” olduğuna işaret eden Politi, Rusya’dan daha ucuz güç tedarikinin, ithalatçı ülkelerin gelecekte dikkate alacağı kıymetli bir faktör olduğunu lisana getirdi.
Politi, Avrupa Birliğinin kimi soru işaretlerine karşın temel maksadının, Rusya’ya olan güç bağımlılığını sona erdirecek bir güç siyaseti olduğunu kelamlarına ekledi.
Yazar Hakkında
