Kurban Bayramı’nda mazlum Müslümanlarla dayanışma ve yardım daveti
admin Yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde zulüm gören, doruğuna bombalar yağdırılan, akın altındaki Müslümanlarla dayanışma ve birlik içinde olunması ve kurbanlıkların bağışlanma tercihlerinin buna nazaran belirlenmesi gerektiği bildirildi.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) İslami İlimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Abdurrahman Özdemir, AA muhabirine, kurbanın Arapça “kurb” kökünden geldiğini, yaklaşmak manası taşıdığını söyledi.
Kurban sözünün tarihi süreçte farklı versiyonları olduğunu belirten Özdemir, “Batı lisanlarında ‘sakrifist’ diye geçer, kutsiyet atfedilen şey. Aslında kutsal olmayıp da yalnızca üst bir varlığa, Rabbimize sunduğumuz için kutsiyet kazanan şeye ‘sakrifist’ denir. ‘Offering’ armağan, sunu manasında kullanılır. Eski Ahit’te ‘minha’ diye geçer. Minha, bugün çağdaş Arapçada ‘burs, karşılıksız vermek’ manasına geliyor.” dedi.
Prof. Dr. Özdemir, güncel Arapçada kurbanın “udhiyye” olarak geçtiğini, “duha” kavramının kuşluk vakti manasına geldiğini anlattı.
Genelde kurbanlar kuşluk vaktinde kesildiği için İslam geleneğinde buna “udhiyye” denildiğini aktaran Özdemir, “Bunun dışında ‘nüsük’ yani ibadet kısmını temel alan kavram var. Hacda sunulan kurbana ‘hedy’ deniyor. Bir de doğan evladımızın ömrünün bereketli olması ismine kesilen kurbana da ‘akika’ ismi veriliyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Özdemir, bunun Hz. Adem’in iki oğlu Habil ile Kabil ortasında Rabbine kurban armağan etmelerinden başlayan bir gelenek olduğunu lisana getirdi.
Hz. İbrahim’in oğlu İsmail ile ilgili düş gördüğünü kaydeden Özdemir, “Kendisine oğlu İsmail’i kurban etmesi söyleniyor. Hz. İbrahim, Rabbinin bu buyruğunu oğluna açtığında İsmail büyük bir tevekkülle ‘Sen sana emredileni yap, beni sabredenlerden bulacaksın.’ diyor. Emre itaat ediyorlar. Bu itaat Rabbimiz tarafından kafi görülüyor ve bir koç gönderilerek kurban geleneği başlatılıyor.” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Özdemir, çok tanrılı pagan kültürünün hakim olduğu Antik Yunan’da, eski Mısır’da, eski Sümer’de, Hititler’de, Mezopotamya’da, Güney Arabistan’da, Japonlarda ve eski Çin’de çeşitli cinslerde kurban gelenekleri olduğunu, Yahudilikte kapsamlı bir kurban geleneğinin bulunduğunu belirtti.
Eski Türklerde ise hayvanın kanını akıtmadan boğarak, hayvanı keserek, hayvanı tabiata salarak ve tahılları tabiata saçarak olmak üzere 4 çeşit kurban olduğuna dikkati çeken Özdemir, insanlığın Allah’la yakınlık kurmak, bütünleşmek, bulunduğu manevi konumu daha üst noktalara taşımak, onun gazabından emin olmak, günahlarından pişmanlık duyup bunu telafi etmek ve kazadan beladan emin olmak için kurban kestiğini vurguladı.
Özdemir, “İnsanlar, Rabbinin isteğini kazanmak, gazabından emin olma ve bunların uzantısı olarak iyi, bereketli bir ömür sürebilmek için kurban kesiyor. Bir de takdim ederek bu sayede Rabbinin katında makbul bir kul olabilmek için bu kurbanı kesiyor.” dedi.
İslam geleneğine nazaran kurbanların etlerinin ve kanlarının Allah’a ulaşmadığını, konutuna et girmeyenlere dağıtılması gerektiğini lisana getirdi.
Prof. Dr. Özdemir, bugün Türkiye’de açlıktan uzak ve kaygıdan emin yaşadıklarının altını çizerek, şunları kaydetti:
“Güven ortamında yaşıyoruz, endişe ikliminde yaşamıyoruz. Karnımız açsa doyuracak, bir ekmek alacak kadar imkanımız var. Tepemizden bombalar yağmıyor. Peygamber Efendimiz ‘Müslümanlar bir cesetteki organlar üzeredir. Bir tane organ rahatsız olursa ağrı, sızı ve ateşlenme olarak başkalarına bu yansır.’ buyuruyor. Münasebetiyle biz de öbür coğrafyalarda düşünce çeken, zirvesine yağmur (bereket) yerine bomba yağan, meskeni barkı olmayan, yiyecek ekmeğe muhtaç durumdaki kardeşlerimizi düşünmeliyiz. Biz kasaba gidip bir kilo et alabiliyoruz çok şükür ancak orada yıllardır et göremeyenler var. ‘Mümin müminin kardeşidir.’ fetvasınca kendi yaşadığımız bu standardı onlarla da paylaşmamız daha Müslümanca bir hal olur.”
“Kurban için zenginlik sonu nisap ölçüsü olarak belirleniyor”
FSMVÜ İslami İlimler Fakültesi Temel İslam Bilimleri Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Tuba Hacer Korkmaz ise kurban ibadetinin Hanefi mezhebine nazaran vacip olduğunu söyledi.
Müslüman, akıl sıhhati yerinde, ergenliğe ulaşmış, seferi halde olmayan ve varlıklı bireylerin kurban kesebileceğini belirten Korkmaz, “Kurban için zenginlik sonu nisap ölçüsü olarak belirleniyor. Nisap dediğimiz şey, kişinin temel gereksinimleri dışında, bir borca karşılık olmamak kaydıyla 85 gram altına tekabül eden ölçüye sahip olması. Zekattaki nisaptan farklı olarak bu zenginliğin sürdürülebilir olma kaidesi yok. Yani kurban vaktinde kişinin elinde fazladan bulunan ölçüyle bir arada kendisinin kurban yükümlülüğünden bahsedebiliriz.” diye konuştu.
Kurban edilebileceklerle ilgili Hac Suresi’nde “behimetül enam” sözünün geçtiğini aktaran Korkmaz, şu sözleri kullandı:
“İslam hukukçularımızın yorumuna nazaran sığır, deve ve koyun cinsi hayvanlar olarak belirleniyor. Koyun cinsi hayvanlardan kastettiğim koç, koyun, keçi, teke diyebileceğimiz pek çok hayvan bunun içerisine giriyor. Bunlar için 1 yaş sonu belirleniyor. Lakin 1 yaşında olmasa da bu sınıfa özel olarak, 1 yaşındakinin imajını veren hayvanın da kesilebilmesi mümkündür. Onun haricinde sığır ve manda cinsi hayvanlarda 2 yaşını doldurmuş olması ve deve cinsi hayvanlarda da 5 yaşını doldurmuş olma hududu var. Bunları bizler belirlemiyoruz. Peygamber Efendimizin uygulamalarında, bize gelen naslarda bu halde bir yaş belirlemesi var. Öbür koşullar ise bu üç sınıf hayvandan birisi olduktan sonra bu hayvanın topal olmaması, kör olmaması, halk ortasında bir kusur, eksiklik olarak telakki edilen neyi varsa, hayvanın üzerinde hangi eksiklikler varsa bunlardan ari olması gerekiyor. Zira mümkün mertebe Cenabıallah’a yakınlaşmak için takdim ettiğimiz hayvanın bu eksikliklerden, noksanlıklardan azade olmasını ibadet şuuru açısından daha yakışık buluyoruz.”
Hanefi mezhebinde nazaran kurbanlıkların bayramın birinci günü bayram namazından itibaren bayramın üçüncü günü akşam namazına kadar kesilebileceğini lisana getiren Korkmaz, “en faziletli” diye özel belirlenmiş vaktin olmadığını kaydetti.
Korkmaz, hacıların birçoklarının kurbanını birinci gün kesmesinden ötürü bunun daha değerli olduğunu düşündüğünü söz etti.
Müslümanların birbirlerinin azaları üzere olduğuna dikkati çeken Korkmaz, şu an çok önemli kan akan coğrafyalar bulunduğunu vurguladı.
Korkmaz, Türkiye’de vekaletle kurban kesme uygulamasının çok yaygın olduğunun altını çizerek, şunları belirtti:
“Mümkün mertebe kurbanlık için mazlum coğrafyaları seçmek gerekiyor. Böylece onlara bir nebze olsun yardım sunmuş oluruz. Bayramda elde edilen etler özel manası prestijiyle Cenabıallah’a yakınlaşma manası var kişisel boyutta. Lakin toplumsal boyutta çeşitli yararları, dayanışma ögesi var. Burada da alışılmış ki dayanışmaya, yardıma en çok muhtaçlık duyan şahısları öncelememiz gerekir. Peygamber Efendimizin o meşhur taksimi, kurban etinin üçe bölünmesi durumu var. ‘Üçte biri yoksullara, üçte biri akrabalara, komşulara, üçte biri de konut halkına.’ diyor. Lakin mümkünse olağan vakitlerde etini kesebilen, alabilen, yiyebilen insanların o coğrafyalara bağışlayarak, kendi etrafında muhtaçlık sahibi olan şahıslara odaklanarak bu ibadetin yerine getirilmesi sanırım daha faziletli olacaktır.”
Yazar Hakkında
