“İslam İşbirliği Teşkilatı İstanbul Deklarasyonu” yayımlandı
admin İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Dışişleri Bakanları Kurulu 51. Oturumu’nun akabinde ortak “İslam İşbirliği Teşkilatı İstanbul Deklarasyonu” yayımlandı.
İsrail’in, İran, Suriye ve Lübnan’a yönelik son taarruzları da dahil bölgede istikrarı bozan siyasetleri ile milletlerarası hukuku ihlal eden hareketlerinin kınandığı bildiride, kelam konusu ülkelerin egemenliği ve güvenliğine yönelik açık bir ihlalin bulunduğu belirtildi.
Bildiride, milletlerarası topluma, saldırganlığı durdurmak ve İsrail’i işlediği hatalardan sorumlu tutmak için “caydırıcı önlemler” alınması davetinde bulunuldu.
Bildiride, gerginliği azaltma gayretlerini desteklemek, İran’a yönelik saldırganlığı durdurmak ve barışçıl tahlil sağlamak maksadıyla, ilgili bölgesel ve memleketler arası taraflarla nizamlı temas kurmakla vazifeli “Bakanlar Temas Grubu” kurulmasına karar verildiği söz edildi.
İsrail akınlarının durdurulmasının acil gerekliliği vurgulanan bildiride, bölgedeki insani, ekonomik ve çevresel durumu tehdit eden kelam konusu tehlikeli tırmanışa ait büyük tasalara işaret edildi.
İİT için Filistin davasının merkezi kıymeti vurgulandı
Bildiride, Birleşmiş Milletlerden (BM) sonra en büyük ikinci milletlerarası kuruluş olan İİT’in, milletlerarası parçalanma, zayıflamış milletlerarası kurumlar ve dönüşen dünya ortamında giderek artan bir rol oynamaya yönelik isteği ve İİT’i bölgesel ve global istikrar, değişen jeostratejik istikrarlar, çok taraflılık ve kurallara dayalı milletlerarası sistem açısından değerli bir memleketler arası aktör olarak güçlendirmek için ıslahatları hızlandırma gereksinimi vurgulandı.
1969’da Mescid-i Aksa’ya yapılan kundaklama saldırısının akabinde kurulan İİT için Filistin davasının merkezi ehemmiyetinin altının çizildiği bildiride, 1967 hudutları içinde başşehri Doğu Kudüs olan hâkim, bağımsız ve bitişik bir Filistin devletinin kurulmasına kesin takviye ve iki devletli tahlilin bölgede herkes için barış ve istikrara ulaşmak için tek geçerli tahlil olduğu yine teyit edildi.
Bildiride, Suudi Arabistan ve Fransa’nın eş başkanlığında, “Filistin Probleminin Barışçıl Tahlili ve İki Devletli Tahlilin Uygulanması” ve ilgili BM kararları hakkında BM Yüksek Seviyeli Konferansı’nın mümkün olan en kısa müddette toplanmasının değeri tekrar teyit edilirken, konferans kapsamında kurulan çalışma kümelerinin çalışmalarını yine başlatmanın ve konferansın başarısı için uğraşları iki katına çıkarmanın değeri de yine vurgulandı. Bildiride tüm BM üye devletleri, yeni tarihi açıklandıktan sonra konferansa faal olarak katılmaya çağrıldı.
Filistinli sivil halkın korunması talep edildi
Bildiride 19 aydan fazla müddettir devam eden İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik soykırım kampanyası ve Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’da Filistin halkının kendi bahtını tayin hakkı başta olmak üzere Filistin davasını ortadan kaldırmayı amaçlayan sistematik yıkım ve öldürme kampanyaları kınanırken, taarruzun sona erdirilmesi, Gazze Şeridi için Arap-İslam kurtarma ve tekrar inşa planının ilerletilmesi ve Filistin hükümetinin Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’da olduğu üzere Gazze Şeridi’nde de sorumluluklarını üstlenebilmesi için siyasi ve mali takviye sağlanması emeliyle, kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkesin sağlanmasının ve Güvenlik Kurulu’nun 2735 sayılı kararının uygulanmasının ehemmiyeti yine teyit edildi.
Gazze’ye ait Arap-İslam Ortak Doruğu tarafından kurulan Bakanlar Komitesinin, acil ateşkes, Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerine insani yardımın ulaştırılması ve iki devletli tahlilin uygulanmasına yönelik pratik adımların başlatılması için ağır diplomatik uğraşların desteklendiği bildiride, işgalci güç olan İsrail’in, Filistin halkını zorla yerinden etmek emeliyle insani yardımın girişini engelleyerek ve BM insani yardım kuruluşlarının misyonlarını yerine getirmelerini önleyerek açlığı bir soykırım metodu olarak kullanması kınandı.
Bildiride, Filistin halkının her türlü zorla yerinden edilmesinin reddedilmesi, hudutların hemen açılması, insani yardımın manisiz ve kâfi bir formda ulaştırılması ve Filistinli sivil halkın korunması talep edildi.
Filistinli mültecilere hizmet sunmada yeri doldurulamaz bir rol oynayan BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansına (UNRWA) dayanağın tabir edildiği bildiride, memleketler arası topluma, Kudüs dahil işgal altındaki Filistin topraklarında berbatlaşan insani durum karşısında UNRWA’ya hem siyasi hem de mali olarak takviyelerini sürdürme davetinde bulunuldu.
Bildiride, Filistinlileri topraklarından zorla çıkarmayı amaçlayan her türlü plan, Filistin davasının ortadan kaldırılması ve memleketler arası hukukun önemli ihlali manasına geldiği için kesin bir halde reddedildi. Ayrıyeten İsrail’in, Gazze’de ömrü imkansız hale getirerek Filistinlileri topraklarından çıkmaya zorlamak emeliyle temel ömür muhtaçlıklarını sistematik olarak amaç alması da reddedildi.
Kudüs’ün kimliğinin korunması vurgulandı
Filistinlileri yerlerinden etmek zorunda kalmadan Gazze Şeridi’nin yine inşa edilmesinin mümkün olduğunu gösteren Arap-İslam Gazze Şeridi’nin Erken Uygunlaştırılması ve Tekrar İnşa Edilmesi Planı’na dayanağın teyit edildiği bildiride, Gazze Şeridi’ne insani yardım ve yardım materyallerinin ulaştırılmasını sağlamak için Mısır’ın insani eforları takdir edildi.
Bildiride, İsrail’in, Kudüs kentinin medeniyet özelliklerini değiştirme, Arap ve İslam karakterini bozma ve yasal statüsünü zayıflatma teşebbüslerinden, bilhassa de El-Aksa Camii’ndeki statükoyu değiştirmeye yönelik eforlarından derin telaş duyulduğu belirtilirken, Kudüs’ün üç tek ilahlı din ortasında müsamaha ve bir ortada yaşamanın sembolü olarak kimliğini korumak ve sakinlerini desteklemek gerektiği vurgulandı. Bildiride ayrıyeten Kudüs Komitesi ve onun yürütme organı olan Beyt Mal el-Kudüs eş-Şerif Ajansı’nın gayretleri takdir edildi.
?Pakistan hükümeti ve halkıyla dayanışma içinde olunduğunun tabir edildiği bildiride, Güney Asya bölgesinde son periyotta yaşanan askeri gerginliğin, Pakistan ve Cammu Keşmir’deki birçok bölgede gerçekleştirilen haksız hücumlar da dahil olmak üzere derin tasayla karşılandığı belirtilirken, bölgenin istikrarını bozacak aksiyonlardan kaçınılması ve azami itidal gösterilmesi gerektiği vurgulandı.
Bildiride, bölgesel barış ve istikrarın sağlanması için 10 Mayıs 2025’te ilan edilen ateşkesin sadık bir biçimde uygulanması gerektiğinin altı çizilerek, çeşitli üye devletlerin tansiyonun azaltılması için gösterdiği gayretlerin takdirle karşılandığı belirtildi.
İndus Suları Mutabakatı da dahil olmak üzere ikili mutabakatlara sıkı sıkıya bağlı kalınması davetinde bulunulan bildiride, Pakistan ile Hindistan ortasındaki tüm çözülmemiş uyuşmazlıkların barışçıl bir biçimde çözülmesi için geniş tabanlı bir diyalogun kıymeti vurgulandı.
Uluslararası topluma, aşırıcılıkla, nefret telaffuzuyla uğraş için tesirli tedbirler alma çağrısı
Bildiride, İslamofobinin, ırkçılık ve ayrımcılık biçimi olarak artmasından derin kaygı duyulduğu söz edilerek, dine yahut inanca dayalı şiddet aksiyonları, nefret söylemi, ayrımcılığa dayalı aşırıcılık, kültürlerarası bölünmeler ve tansiyonları artıran uğraşlar kınandı.
Uluslararası toplumun, ulusal ve global seviyede aşırıcılıkla, nefret telaffuzuyla, dinlerin aşağılanmasıyla, olumsuz klişeleştirmeyle, din, inanç ya da etnik kökene dayalı damgalamayla çaba için tesirli tedbirler almaya çağırıldığı bildiride, terörizm ve aşırıcılığın hiçbir din, ırk, etnik köken yahut milletle ilişkilendirilemeyeceği belirtildi.
Bildiride, global barış ve güvenliği tehdit etmeye devam eden aşırıcılığın, tüm biçim ve tezahürleri ne olursa olsun açık bir biçimde kınanması gerektiği vurgulandı.
Bazı İİT üye ülkelerin sömürgesizleştirme süreci sırasında edindiği deneyimin ve kabiliyetin, İİT’e üye devletler ile başka BM üyesi devletler ortasındaki ihtilafların tahlilinde değerli bir orta buluculuk kapasitesi kazandırdığı teyit edildi.
Bildiride, Azerbaycan ile Ermenistan ortasındaki olağanlaşma sürecinde kaydedilen ilerleme, bilhassa “Barış ve Devletlerarası İlgilerin Kurulmasına Ait İkili Anlaşma” üzerindeki müzakerelerin sonuçlanmasından memnuniyet duyulduğu belirtilerek, Ermenistan, bu muahedenin imzalanmasının önündeki tüzel ve siyasi mahzurları ortadan kaldırmaya ve Azerbaycan’ın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü zedeleyici tavır ve hareketlerden vazgeçmeye çağrıldı.
Ermenistan’ın taarruzları sonucunda etkilenen, kurtarılmış bölgelerin yine inşası tarafındaki uğraşlarda Azerbaycan hükümeti ve halkı ile dayanışmanın teyit edildiği bildiride, İİT üyesi devletler, güvenliğin sağlanması, yine inşa çalışmalarının mümkün kılınması ve yerinden edilmiş bireylerin onurlu bir formda geri dönüşünün temini açısından mayın temizleme faaliyetlerinde Azerbaycan’a faal dayanak vermeye çağrıldı.
Bildiride, İİT üyesi Cezayir, Somali ve Pakistan’ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) süreksiz üyelikleri bağlamında ve İslami davaları desteklemek üzere yürüttükleri somut ve takdire şayan gayretlere takviye olunduğu söz edildi.
Suriye’nin bölgesel ve milletlerarası sisteme entegrasyonu için gösterilen çabalar
Suriye süreksiz hükümetinin, ülkenin bölgesel ve memleketler arası sisteme entegrasyonu için gösterdiği uğraşların memnuniyetle karşılandığı belirtilen bildiride, istikrar ve güvenliği sağlamak için Suriye’ye siyasi ve mali dayanağın sürdürülmesinin kıymeti vurgulandı.
Suriye’de yine yapılanma eforlarına katkıda bulunmayı amaçlayan Türkiye ile İslam Kalkınma Bankası (İKB) Kümesi ortasındaki işbirliğinin başlatılmasına dayanak verildiği belirtilen bildiride, güç ve altyapı üzere bölümlerde öncelikli gereksinimleri karşılamak için ortak gayretlerin araştırılmasının teşvik edildiği kaydedildi.
Egemenliğe, bağımsızlığa, toprak bütünlüğüne ve birliğe hürmet gösterilmesi ve tüm İİT üye devletlerinin iç işlerine müdahale edilmemesi davetinde bulunulan unsurlu durumun teyit edildiği bildiride, Kıbrıslı Müslüman Türklerin doğal haklarını teminat altına alma isteğinin desteklendiği aktarıldı.
Bildiride, Kıbrıs meselesine müzakere edilmiş ve karşılıklı kabul edilebilir, adil, kalıcı ve sürdürülebilir bir tahlil bulma ve kendilerine dayatılan haksız izolasyonun üstesinden gelmek için Kıbrıslı Müslüman Türklerle temasın geliştirilmesinin değeri vurgulandı.
Bildiride, Yunanistan’da, Batı Trakya’daki Türk Müslüman Azınlık ile On İki Ada’daki Türk Müslüman nüfusa verilen dayanak yinelenerek, bu bireylerin temel hak ve özgürlüklerden tam manasıyla yararlanmalarının sağlanması konusundaki kararlılığa vurgu yapıldı.
Geçmişte Ermenistan topraklarından “zorla ve sistematik biçimde çıkarılan” yüz binlerce Azerbaycanlının mukadderatı konusundaki derin telaşa atıfta bulunulan bildiride, kelam konusu Azerbaycanlıların milletlerarası hukuka uygun biçimde, barışçıl, inançlı ve onurlu biçimde yerleşim yerlerine geri dönme hakları teyit edildi.
Cammu Keşmir halkıyla dayanışmaya yer verilen bildiride, BMGK ve İİT kararları ile Keşmir halkının iradesine uygun biçimde kendi bahtını tayin hakkı tam desteklenirken, ayrıyeten Hindistan’ın bölgedeki insan hakları ihlalleri kınandı.
Bildiride, Arakanlı Müslümanlar başta olmak üzere Myanmar’daki Müslüman topluluklara yönelik “ciddi insan hakları ihlalleri” konusundaki telaşlar söz edilerek, bu insanların temel hak ve özgürlüklerinin savunulması için acil tedbirler alınması davetinde bulunuldu.
Bosna Hersek’te son vakitlerde yaşanan tansiyonlara atıfta bulunulan bildiride, tüm milletlerarası ortaklara, Dayton Barış Muahedesi ve Bosna Hersek Anayasası’na ahengin sağlanması istikametinde işbirliği yapmaları gerektiği bildirisi verildi.
Ürdün’ün Kudüs’teki İslam ve Hristiyan kutsal alanlarını müdafaa eforlarının kıymetli olduğuna işaret edilen bildiride, 2026’da Azerbaycan’da düzenlenecek “İslam Doruğu Konferansı”nın memnuniyetle karşılandığı, bu tepenin İslam dünyasında birlik, dayanışma ve işbirliğine katkı yapmasının beklendiği kaydedildi.
Yazar Hakkında
