BM Güvenlik Kurulu’nda İran Krizi Üzerine Tansiyon Yükseliyor
admin – BM Güvenlik Kurulu’nda tarihi oturum: İran krizi milletlerarası krize dönüşüyor
NEW YORK – ABD’nin İran’daki nükleer tesislere düzenlediği taarruzlar sonrası Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda tansiyon yükseldi. Kurul üyeleri global güvenliğe tehdit oluşturan yeni bir savaş dalgasına karşı derhal ateşkes ve diplomasi davetinde bulundu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Konsey’e hitabında “İntikam sarmalına düşme riskiyle karşı karşıyayız” ikazında bulunarak, sivillerin korunmasını, deniz güvenliğinin sağlanmasını ve Milletlerarası Atom Gücü Ajansı’nın tesislere tam erişiminin önünü açacak diplomatik sürecin tekrar başlatılmasını istedi. Guterres, taraflara “mantıklı, itidalli ve acil” hareket etme davetinde bulundu.
ABD: “İran rejimi nükleer silaha sahip olamaz”
ABD Daimi Temsilcisi Dorothy Shea, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin “uluslararası barışa direkt tehdit” oluşturduğunu savunarak, atakların legal müdafaa ve İsrail ile dayanışma kapsamında yapıldığını belirtti. Shea, “İran’ın vatandaşlarımıza yahut üslerimize yapacağı rastgele bir atak yıkıcı bir cevapla karşılanacaktır” dedi. Shea konuşmasında ayrıyeten “İran’ın tesislerini maksat almak, ülkenin nükleer kapasitesini baltalamayı amaçlıyordu.” kelamlarına yer verdi.
İran: “Netanyahu ABD’yi savaşa sürüklüyor”
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Amir Saeid İravani, “Netanyahu, bir defa daha ABD’yi yüksek maliyetli bir savaşa sürüklemeyi başardı” diyerek Washington’u eleştirdi. İran, nükleer tesislere yapılan akınların akabinde BM Kuralı uyarınca legal müdafaa hakkını kullanacağını ilan etti.
IAEA’dan net ihtar: Kontrol yapılamıyor, stok kritik seviyede
IAEA Genel Yöneticisi Rafael Grossi, Fordow tesisinde derin hasar oluştuğunu, İsfahan’da uranyum dönüşüm binalarının maksat alındığını, Natanz’da ise zenginleştirilmiş gereç depolanan tünel girişlerinin vurulduğunu açıkladı. İran’da hala %60 oranında zenginleştirilmiş yaklaşık 400 kg uranyum stoku bulunduğu ve bu stokun kontrolsüz olduğu vurgulandı. Grossi, “Üç İran nükleer tesisine düzenlenen taarruzların akabinde radyasyon düzeylerinde artış olmadı. Şu anda tesisteki yeraltı hasarını kıymetlendirecek pozisyonda olan kimse yok.” dedi.
Rusya: “ABD, Pandora’nın kutusunu açtı”
Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya, ABD’nin hücumlarını “provokatif, sorumsuz ve milletlerarası hukuka aykırı” olarak tanımladı ve akınları kınadı. Nebenzya, Çin ve Pakistan’la birlikte Güvenlik Kurulu’na “derhal ateşkes ve diplomasiye dönüş” daveti yapan karar tasarısı sunduklarını açıkladı. Büyükelçi Nebenzya, “İsrail’in İran’a yönelik devam eden akınları memleketler arası hukukun açık bir ihlalidir.” dedi.
Çin: “Nükleer felaketin eşiğindeyiz”
Çin Temsilcisi Fu Cong, sivillerin korunması ve tarafların “derhal ateşkes ilan etmesi” gerektiğini belirtti. İran’ın egemenliğine hürmet duyulması daveti yapan Çin, İran nükleer meselesine barışçıl bir tahlil için hala umut olduğunu belirtti.
Avrupa’dan ortak çizgi: Müzakereye dönülmeli
Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, akınlara direkt katılmadıklarını belirtirken, İran’ın nükleer programına kalıcı tahlil için müzakerelerin tekrar başlatılması gerektiğini vurguladı. Üç ülke, IAEA’nın kontrollerine tam erişim sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
İsrail: “ABD, dünyanın güvenliğini kurtardı”
İsrail Temsilcisi, ABD’nin hücumlarını “haklı ve gecikmiş” bir adım olarak tanımladı. İsrail, İran’ı “nükleer yıkım planlarını diplomatik tiyatroyla gizlemekle” suçladı. “Dünya nükleer bir İran’ı engellemek zorunda” sözleri dikkat çekti.
Orta Doğu ülkeleri: “Gerilim bölgeyi felakete sürüklüyor”
Irak, Kuveyt ve Körfez İşbirliği Kurulu ülkeleri, nükleer tesislerin gaye alınmasının bölgesel istikrarı tehdit ettiğini belirtti. Irak, hava alanının ihlal edildiğini duyururken, Kuveyt ve öteki Arap ülkeleri taarruzların derhal durdurulmasını ve diplomasiye dönülmesini istedi.
Pakistan ve Cezayir: “Uluslararası hukuk çiğnendi”
Pakistan, ABD’nin taarruzlarını “tehlikeli emsal” olarak nitelendirerek, İran’a takviye verdi. Cezayir, nükleer tesislere yönelik hücumların “uluslararası güvenliği sarsacak düzeyde” olduğunu vurguladı ve tüm taraflara “şartsız ateşkes” daveti yaptı.
Güvenlik Kurulu’nda yeni karar tasarısı gündemde
Çin, Rusya ve Pakistan’ın sunduğu yeni karar tasarısında, “derhal ve şartsız ateşkes sağlanması, nükleer tesislerin korunması ve IAEA kontrollerinin başlaması, tarafların milletlerarası hukuka uyması, diplomatik müzakerelere dönüş” hususları öne çıkıyor.
Yazar Hakkında
