Marmara Denizi’ndeki kirliliği önlemek maksadıyla Çapraz Çayı’na “yüzer bitki adaları” yerleştirildi
admin Marmara Denizi Aksiyon Planı kapsamında, kirliliğin önlenmesine yönelik geliştirilen “yüzer bitki adaları” projesi, Bursa’nın Karacabey ilçesindeki Çapraz Çayı’nda hayata geçirildi.
Marmara Denizi’nde oluşan müsilajı önlemek emeliyle 2021’de Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Akpınar’ın yürütücülüğünde, Prof. Dr. Asuman Cansel ve Prof. Dr. Bülent Barış’ın danışman olarak yer aldığı TÜBİTAK-1001 projesi, bakanlık, sanayi ve üniversite işbirliğiyle uygulanmaya başlandı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, BUÜ ve Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi (DOSAB) iştirakinde geliştirilen proje kapsamında her biri yaklaşık 2 metrekare alana sahip 250 yüzer bitki adası, Karacabey’e bağlı Hayırlar Mahallesi Ekmekçi mevkisindeki Çapraz Çayı’na yerleştirildi.
Projenin tanıtım toplantısında konuşan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Su ve Toprak İdaresi Daire Lideri Menderes İşçen, müsilajla çabada asıl odaklandıkları noktanın Marmara Denizi’ne ulaşan azot ve fosfor yükünün azaltılması olduğunu söyledi.
İşçen, bu kapsamda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle 2021 yılının Haziran ayında tüm kurum ve kuruluşların mevzuya topyekun müdahale edebilmesi için bir koordinasyon kurulu oluşturulduğunu hatırlattı.
Marmara Denizi Aksiyon Planı kapsamında belirlenen 22 unsurdan 19’unun tamamlandığını bildiren İşçen, “Bu proje Türkiye’de birinci kez bu ölçekte uygulandı. 2021 yılında TÜBİTAK’ın müsilaj daveti kapsamında BUÜ’den Doç. Dr. Ayşegül Akpınar hocamızın çalışması pilot ölçekte denendi. Alınan dikkate paha sonuçların ardından bu çalışmayı daha büyük ölçekte uygulamayı planladık ve bu projeyi Marmara ile ilgili yaptığımız çalışmaları her vakit danıştığımız bilim konseyine, geçtiğimiz yılın sonundaki toplantımızda danıştık.” diye konuştu.
İşçen, bilim şurasından olumlu dönüş alınmasının akabinde Çapraz Çayı’nın su kalitesinin yeni durumunun tespit edildiğini ve buradaki su kalitesine uygun bitki cinslerinin tespit edilerek yüzer bitki adalarının üretildiğini anlattı.
Yüzer bitki adalarının bilhassa tarım ve hayvancılık faaliyetleri sonucu oluşan azot ile fosfor yükünün büyük ölçüde gidereceğini düşündüklerini aktaran İşçen, “Yaptığımız pilot çalışmalarda ve dünyadaki misal çalışmalara bakıldığında yılın muhakkak vakitlerinde yüzde 90’a varan kirlilik azalışı tespit ediyoruz. Bakanlık olarak bu projede makul ölçüde bir kirlilik azalışı görmemiz durumunda bunu bütün Marmara’yı besleyen yayılı kaynaklı kirlilik taşıyan derelerde uygulamayı planlıyoruz.” tabirlerini kullandı.
İşçen, arıtma tesislerinin, ileri biyolojik arıtmaya dönüşmesi için verilen kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde yasalaştığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
“2022 yılının Haziran ayında yürürlüğe giren düzenlemeye nazaran ilgili belediyelere 3 yıl mühlet verildi. Bu mühlet, bu ayın 15’inde dolacak. Maalesef bu bahiste belediyelerce çok kayda kıymet bir ilerleme kaydedilemedi. Kanun düzenlemesinde, belediyelerin halktan topladıkları atık su gelirlerinin en az yarısını, atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik arıtmaya dönüştürülmesi için harcamaları koşul koşulmuştu. Lakin bu hususta da ne yazık ki önemli bir gelişme sağlanamadı.”
“Bitkilerin çeşitli kirleticileri biriktirebileceği bir model oluşturduk”
Projenin yürütücüsü BUÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Akpınar da BUÜ olarak 2021’de TÜBİTAK projesiyle gerçekleştirdikleri yüzer ada projesini hayata geçirmekten memnunluk duyduklarını belirtti.
Yüzer bitki adalarının birinci kurulumlarının yapıldığı yerin Marmara Denizi longozuna açılmadan evvelki bir lokasyona tekabül ettiğini aktaran Akpınar, “Burada 6 farklı çeşitten oluşan, çeşitli kirleticileri kendi bünyesinde biriktirebilecek bitkilerle bir model oluşturduk. 6 aylık periyotlarda bitkileri ve su tahlillerini takip edip yaklaşık 2 yıl süren bu çalışmayı başlatmış bulunuyoruz.” diye konuştu.
Akpınar, projenin Türkiye’de uygulamada ve alandaki birinci örneklerinden birini teşkil ettiğini vurgulayarak, şöyle konuştu:
“Bu manada epey değerli. Bu projenin uygulanabilir hale gelmesinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile DOSAB yönetimine çok teşekkür ediyoruz. BUÜ olarak bilimin ışığında yeni çalışmalarla yeniden birlikte olacağız. Müsilaja etmen olan ana kaynaklardan ana kirleticilerden iki tanesi azot ve fosfor ancak bununla birlikte çeşitli kirleticiler de kelam konusu olabiliyor. Bu yüzden 6 farklı bitki seçerek bu kombinasyonu farklılaştırdık. Bu yüzden çok önemli bir biyokütle ihtiva ediyor. Manalı bir arıtım modeli olduğunu düşünüyoruz.”
DOSAB Yönetim Kurulu Lideri Levent Eski de projeye paydaşlık etmekten büyük memnunluk duyduklarını belirterek, projede emeği geçenlere teşekkür etti.
BUÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İrfan Kırıştıoğlu da bakanlık, üniversite ve sanayi işbirliğini çok değerli bulduklarını belirterek, bu proje sayesinde bölgedeki çayların paklığında önemli yol katedileceğine inandıklarını lisana getirdi.
Yazar Hakkında
